اصولاً ديگ به هر ظرفي اطلاق مي گردد كه در داخل آن موادي را به جوش مي آورند و يا عمل پخت را انجام مي دهند و ما هر روزه با انواع مرسوم ديگ كه در آشپزي مورد استفاده قرار مي گيرند سر وكار داريم.
وليكن ديگ صنعتي نيز وسيله يا دستگاهي است براي انتقال حرارت به سيال مورد نظر ما كه در حالت بسيار پركاربرد، اين سيال مي تواند آب باشد كه در نتيجه ما ديگ آب داريم و حال اگر اين ديگ به حدي حرارت داده شود كه دما به نقطه تبخير يا جوش آب برسد ما ديگ توليد بخار خواهيم داشت.
تصوير ديگهاي بخار اوليه
تاريخچه توليد ديگ هاي بخار صنعتي پروسه طولاني را طي نموده است تا ما شاهد ديگ هاي بخار امروزي باشيم و بطور كلي اين تجهيزات صنعتي بر اساس ساختار داخلي آن به دو نوع بسيار معروف ذيل تقسيم بندي مي گردد:
*-نوع اول به نام ديگ بخار فاير تيوب (Fire Tube) يا ترجمه فارسي آن لوله آتشي مي باشد:
از اصول مهم اين طرح همانطور كه در اسم آن نهفته شده است اين مي باشد كه سطح حرارتي به نحوي در نظر گرفته مي شود كه مسير عبور حرارت حاصل از گازهاي داغ مشعل در لوله هاي مخصوص در پاس 2 و پاس 3 هدايت مي يابند
اين لوله ها از نقش بسزايي در انتقال حرارت به آب داخل بويلر برخوردار مي باشند و لذا اين نوع بويلر هاي بخار به نوع لوله آتشي نام گذاري مي گردند.
*-نوع دوم به نام ديگ بخار واتر تيوب (Water Tube) يا لوله آبي مي باشد:
اين نوع ديگ بخار نيز به گونه اي طراحي مي گردد كه آب داخل لوله هاي مخصوص كه تامين كننده سطح حرارتي بويلر مي باشند وارد مي گردد و بلعكس طرح فاير تيوب در اينجا ما آب را در پشت لوله ها داريم
در اين طرح به دليل بالارفتن توانايي تحمل فشار ديگ بخار ، در موارد توليد بويلرهاي نيروگاهي كه نياز به فشارهاي بالا مي باشد مورد استفاده قرار مي گيرد.
انتخاب نوع ديگ بخار نيز بسته به اينكه در كاربرد مورد نياز چه موارد فني مطرح مي باشند بسيار متفاوت مي باشند كه مهندسين طراح در صنايع مختلف با آن سروكار دارند برخي از اين موارد در مقالات: انتخاب ديگ بخار لوله آبي (واتر تيوب) و انتخاب ديگ بخار لوله آتشي ارائه شده اند.